Monografia stanowi cenną inicjatywę przybliżenia czytelnikowi polskiemu twórczości niemieckojęzycznych łodzian XIX i XX w. w realiach wielokulturowości miasta, uwzględniając zarówno żydowskie, jak i polskie aspekty. Można znaleźć wiele informacji na temat kształtowania się tkanki miejskiej, rozwoju demograficznego ludności, struktury gospodarczej, warunków życia łodzian, życia społecznego oraz kulturalnego. Stan badań nad literaturą niemieckojęzyczną Łodzi i regionu zamyka się w 1939 r. Zawarto też przegląd najważniejszych stanowisk niemieckich badaczy literaturoznawców na temat twórczości Niemców na obczyźnie. Obejmuje on kilka opracowań omawianej literatury po stronie niemieckiej. Zainteresowanie polskich badaczy literaturą Niemców łódzkich pojawiło się dopiero w 2001 r. Wskazano też na konieczność zbadania tejże literatury oraz odpowiedzenia na wiele nurtujących pytań, w szczególności w perspektywie porównawczej. Książka jest ona dziełem szczególnym, nie tylko ze względu na wybór tematu, ale też na dobrze przemyślany sposób jego prezentacji, podparty warsztatem badawczym i umiejętnościami formułowania swoich przemyśleń na piśmie.Wstęp 10 1. Kultura i oświata Łodzi 18 1.1. Publiczność literacka 18 1.2. Organizacje i stowarzyszenia kulturalne 27 1.3. Biblioteki i ruch wydawniczy 34 1.4. Życie literackie Łodzi 39 1.5. Kościół jako ośrodek życia religijnego i kulturalnego 50 1.6. Teatr 52 1.7. Szkoła i działalność kół literackich dla młodzieży 54 2. Łódzka prasa i jej związki z literaturą 60 2.1. Niemieckojęzyczna prasa Łodzi – uwagi ogólne 60 2.2. Etapy rozwoju prasy niemieckiej 66 2.3. Literatura na łamach prasy 86 3. Literatura 94 3.1. Literatura łódzka a jej kontekst regionalny 94 3.2. Etapy rozwoju 114 3.2.1. Rozwój literatury do 1914 r. 114 3.2.2. Okres I wojny światowej 122 3.2.3. Okres Drugiej Rzeczypospolitej 125 4. Łódź w latach Wielkiej Wojny 128 4.1. Liryka antywojenna 128 4.2. Literatura w kręgu propagandy 140 4.3. Raport z wojennych miast 154 4.4. Łódź oczami niemieckiego okupanta 164 5. Inne przestrzenie łódzkiej poezji 170 5.1. Zaangażowanie polityczne łódzkiej poezji 170 5.1.1. Nurt ojczyźniany 170 5.1.2. „Prosimy o dowody!” Wiersze zaangażowane Carla Heinricha Schultza 180 5.2. W poszukiwaniu miłości i szczęścia 193 5.3. Impresje z podróży 197 5.4. Okazją są jubileusze 200 5.5. Kalendarz liturgiczny 209 6. Lodzermensch i jego wizerunki literackie 216 6.1. Mit Lodzermenscha 216 6.2. Typy łódzkie według Berty Teplitzkiej i Heinricha Zimmermanna 221 6.3. Lodzermensch w dowcipach Reinholda Piela 226 6.4. Lodzermensch – zmiana paradygmatu? 233 7. Łódź – problematyka społeczna 246 7.1. Łódź – miasto kontrastów 246 7.2. Łódź sentymentalna w twórczości Carla Heinricha Schultza 254 Zakończenie 270 Aneks 274 Łódzkie sylwetki 274 Fotografie 306 Bibliografia 316 Indeks nazwisk 326